17 ।। दशसुन्दरीचरितम् ।। (अलिबागचा किल्ला )

 

।। दशसुन्दरीचरितम् ।।

17 अलिबागचा किल्ला –

समुद्रकिनारी असलेले बंगले आणि अलिबागचा किंवा कुलाब्याचा किल्ला , खांदेरी उंदेरी हे समोरासमोर आहेत. बंगले जमिनीशी जवळीक साधून आहेत तर किल्ले समुद्राशी.  खांदेरी उंदेरी सहज चालत जाऊन यावे असे नाहीत. ते चांगले खोल समुद्रात बेटांवरती  आरूढ आहेत. कुलाब्याचा किल्ला मात्र  फारच फसवा. ओहोटी सुरू झाली की तो भुईकोट किल्ला होतो. आणि भरती सुरू झाली की जमिनीशी नातं तोडून जलदुर्ग होतो. समुद्रकिनारी राहणार्‍यांना तिथीवालं पंचांग माहित असणं जरुरीचं असतं. जी तिथी असेल तिच्या पावणं केलं की साधारण भरतीच वेळ कळते. आज प्रतिपदा असेल तर भरती पहाटे पाऊण वाजता आणि दुपारी पाऊण वाजता. तर पौर्णिमेला साडे अकरा बारा ही सकाळ आणि रात्रीची वेळ असे. ह्या वेळेला पूर्ण भरती असे                          

    किल्ल्यापर्यंत पसरलेली रेशमी पिवळसर वाळू , त्याच्यावर लाटांच्या उमटलेल्या नागमोडी  ऐटदार रेघा, वाळूत पाय ठेवला की तिचा सुखद बोचणारा, मुलायम, ओला स्पर्श, वाळूत पावलांची उठणारी प्रत्येकाची चाल दर्शवणारी  ठशांची  मालिका सगळं कसं  नवीन पर्यटकांना मोहात पाडणारं असे. अनेक पर्यटकांनी समुद्र पाहिलेलाही नसे तर काहींनी पाहिलेला असला तरी अनुभवलेला नसे. समुद्राच्या भरती ओहोटीचं गणित त्यांना माहित नसे.  तेथे लावलेल्या धोक्याच्या सूचनांकडे लक्ष द्यावं असंही त्यांना पटत नसे. तेथे ठेवलेले गार्डस् त्यांना किती समजाऊन सांगायचा प्रयत्न करत पण कधी तारुण्याच्या जोशात तर कधी अज्ञानाच्या नशेने बेफाम झालेले हे पर्यटक मित्र मैत्रिणींना घेऊन चालायला सुरवात करत. ओल्या वाळूवर मजेत चालतांना पावलांना पाणी लागायला लागलं आहे ह्याचं ही त्यांना अप्रूप वाटे. हळू हळू पाणी घोट्यापर्यंत येई. वाळू जरा जास्तच दबली जाई, चाल मंदावे आणि भरतीचा वेग वाढे. हा काय समोरच वाटणारा किल्ला इतकाही जवळ नाही हे लक्षात येईपर्यंत घोट्याएवढं वाटणारं पाणी गळ्यापर्यंत चढे. घट्ट धरलेले एकेकांचे हात एका लाटेच्या तडाख्यात सुटून जात आणि सर्वजणच समुद्राच्या पाण्यात हरवून जात. बोटी, पट्टीचे पोहणारे सुद्धा समुद्राच्या लाटांसमोर सर्वांना वाचवू शकत नसत.

रेवदंडा आणि अनेक इतर किल्ल्यांच्या आसपास छोटे मोठे लाडू एवढ्या गोळ्यांपासून चांगले भल्या मोठ्या शिळांच्या आकाराचे घडवलेले गोल गोल दगड सापडत. शिवाजीमहाराजांच्या वेळेला हे सर्व दगड शत्रूवर हल्ला करण्यासाठी वापरले जात. सुपारी ते लाडूएवढे दगडगोल गोफणीने शत्रूवर सोडायचे तर भल्यामोठ्या शिळा उंचावरून शत्रूसैन्यावर ढकलून दिल्या की गडगडत खाली येऊन शत्रूचा कपाळमोक्ष झालाच पाहिजे.

 

मुरूडचा जंजिरा

छत्रपती शिवरायांची राजधानी असलेला रायगड हा गगनाला गवसणी घालणारा गडदुर्ग तर अलिबाग आणि मुरूडच्या दर्यासारंगात आपले अधिराज्य गाजविणारा अलिबागचा कुलाबा आणि मुरूडचा अजिंक्य असलेला जंजिरा हे जलदुर्ग हे रायगड जिल्ह्यातलेच. श्रीवर्धनचा अत्यंत सुंदर धीर गभीर गहन समुद्र सुंदर का किहीमचा बीच सुंदर का वाटेत जाता जाता लागलेल्या आडगावांचे सागर सुंदर असं सांगणं अवघडच! दर्याचा रुबाब सगळीकडे वेगवेगळा असला तरी लाजवाबच! पाचूच्या भूमीला नीलम रत्नाचे काठ जोडलेल्या जलमृत्तिकेचं क्षणोक्षणी बदलणारं सौंदर्य, पर्वतांच्या उंच सुळक्यांची आकाशाशी मैत्री, शिवाजीच्या पराक्रमाच्या गोष्टींचा दिशादिशातून ऐकू येणारा प्रतिध्वनी, मुघल आणि इंग्रजांनी मराठ्यांच्या वास्तूंचा नायनाट करूनही भग्न किल्ल्यांमधून, वास्तूंमधून ही मिळणारी देशप्रेमाची प्रेरणा, सरखेल कान्होजी आंग्र्यांच्या हरहुन्नरी पराक्रमाची आणि विलक्षण रणनीतीची सत्यता दाखवणारे आजही हयात असलेले दुवे पाहिल्यावर, अनुभवल्यावर; आपल्याला महाराष्ट्रात जन्म मिळाला ह्या आनंदाने भारून जाऊन वारंवार देवाचे आभार मानायला लावी. प्रवीण दीक्षितांच्या रायगडमधे पडलेल्या पडावाला दोन वर्ष पूर्ण होत आली आहेत. अनुभवलेल्या अनेक उत्तमोत्तम अनुभव व गोष्टी न सांगता पुढे जाणं भाग आहे. कारण पुढे माझी दुसरी सखी वाट पहात आहे.