8।। दशसुन्दरीचरितम् ।। ( पश्चिमा (जिल्हे रायगड) मुक्काम अलिबाग)

 

।। दशसुन्दरीचरितम् ।।

8  पश्चिमा (जिल्हे रायगड) मुक्काम अलिबाग

 

बदल्यांचे काही फायदे काही तोटे असतातच. एका जगात, एका दिशेसोबत तुम्ही जमवून घेत असता असता चांगली गट्टी होत असतांनाच अचानक तिचा हात सोडून एका माहित नसलेल्या नव्या दिशेचा मागोवा घेत जावं लागतं.  दौंडची दोन वर्ष पुरी होत आली असतांनाच, S.R.P.ग्रुप सोबत आपलेपणाचे धागे जुळले असतांनाच प्रवीणसरांच्या बदलीची बातमी आली. SP जिल्हा रायगड! जेमतेम सरासरी 500 ते 600 मि. मिटर  पावसाच्या जिल्ह्यातून सरासरी 3,500 ते 4,000 मि. मिटरच्या च्या वर  पाऊस असलेल्या जिल्ह्यात भर पावसातच आमची बदली झाली होती. हा प्रवासही झिम झिम ते धो धो होता.

एकदा  पक्ष्यांच्या फोटोंचं एक प्रदर्शन पहायला गेले होते. एका सारस पक्षाच्या फोटोवर माझे डोळे खिळले. बसलेल्या फांदीला रेटा देऊन तो निमिषार्धापूर्वी उडाला होता. त्याचे ते फांदीला मागे रेटतांना सरळ झालेले पाय, मागे झालेली फांदी. म्हणजे On your marks, get set, Goooo! ची बरोबर वेळ फोटोग्राफरने कशी काय साधली असावी हे कळेना. दुसर्‍याने `गोऽऽऽ'  म्हणाल्यावर माणूस एखादेवेळेला पळेल. पण पक्ष्याने मनातल्या मनात म्हटलेल्या `गोऽऽऽ' ची वेळ साधत कॅमेर्‍याचा खटका कसा दाबला गेला असेल? न राहवून फोटोग्राफरना माझा वेडगळ प्रश्न विचारलाच. ``अभ्यास करावा लागतो पक्ष्यांचा. त्यांच्या सवयींचा. पक्षी उडण्यापूर्वी स्वतःचे वजन कमी करण्यासाठी, स्वतःला हलकं बनविण्यासाठी शीट टाकतो. बरोबर त्यावेळेला सज्ज राहून फोटो काढावा लागतो.''

दरवेळी पक्ष्यांच्याप्रमाणे बदलीसोबत, गावासोबत असच अनेक सामान गाळत, मागे ठेवत आम्हाला पुढे पुढे जायला लागलं. बदली झाल्यावर सहज दुसर्‍यागावी जाता येण्यासाठी सामान मागे सोडून द्यायचं का आपलं सामानच मर्यादित, थोडसंच ठेवायच हे ठरवतांना दुसरा मार्ग कितीही बरा असला तरी एका जागी अत्यंत उपयोगी गोष्टी दुसरीकडे पूर्ण निरुपयोगी ठरत गेल्या आणि दुसर्‍याजागी अत्यावश्यक म्हणून अनेक गोष्टी घ्यायलाच लागल्या.

------------------------------------

प्रतीची / पश्चिमा-

                पूर्वेच्या देवाची ओळख करून देणारी पूर्वा दौंडला हृदयात कायमची कोरली जात असतांनाच दौंड सुटलं. हृदयात कायमचा पूर्वेच्या सिंहासनावर बसलेला हिरण्यगर्भ आता रोज दिसणार नाही ह्या विचारांनी गलबलून आलं होतं. दौंडचा SRP Group 7,  तेथील सर्वांनीच लावलेला लळा, ते जवान, त्यांचे परिवार, त्यांची ती सॅल्युट करणारी मुलं, तेथील म्हसोबा--------!!!  सारा ग्रुप पाणावलेल्या नेत्रांनी आम्हाला अल्विदा करत होता.

 पूर्वेनी हाती धरलेला हात असा अचानक सुटत सुटत असतानाच पश्चिमा सावरायला आली. कधी तिनी माझा हात हातात धरला ते कळलच नाही.

पूर्वी शाळेत असतांना पश्चिमेच्या चुटपुट परिचयाने मी भारावून गेले होते. तिने हात हातात धरला आणि मी कधी विरघळून गेले ते मलाच कळलं नाही.

तेव्हा पश्चिमा मला भेटली होती. दादर चौपाटीवर. तिचं रूप वेगळच होतं. मुंबईचा परिचयही नवा होता. नुकतंच लग्न झालेल्या बहिणीच्या सासरी धोऽधोऽधो पावसाकडे अश्चर्यानी बघत असतांना कोणीतरी टुम काढली दादर चौपाटीला जायची. (तेंव्हा दादरला प्रशस्त किनारपट्टी होती.) पाऊस कोसळत होता. गाडीतून समोरचं काहीही दिसत नव्हतं. आम्ही पोचलो तेंव्हा समुद्राला उधाण आलं होतं. वरून कोसळणार्‍या पावसानी लय धरली होती आणि खाली समुद्राच्या भव्य दिव्य लाटांनी! बघता बघता ती लय माझ्या हृदयानी कधी धरली कळलच नाही. माझ्या हृदयात अशाच उंच उंच लाटा उचंबळून येऊ लागल्या. घट भंगून जावा आणि घटातील आकाश म्हणजेच घटाकाश आणि बाहेरील असीम आकाश एकमेकात मिसळून जावं तसा माझ्या हृदयाचा बांध फुटला आणि समोरचा समुद्र आणि माझ्या मनातला समुद्र एक झाले. वरतून पाऊस कोसळत होता तर माझ्या डोळ्यातून पाणी! समुद्राशी एकरूप होणारी माझी भावसमाधी पाहून सारेच मला हसत होते. माझं मात्र कितीतरी वेळ कोणाकडेच लक्ष नव्हतं. माझा अनुभव मला कथन करण्याच्या पलिकडे वाटत होता. मी मुकाट घरी आले. समुद्रावर हरवून.

              नंतर कित्येक वर्षांनी दिल्लीला इंडिया इंटरनॅशनल सेंटरमधे बडेगुलामअलीखाँसाहेबांच्या पुण्यतिथीसमारंभाला प्रवीण दीक्षित आणि मी गेलो होतो. खाँसाहेबांची आठवण सांगतांना बहुधा डॉ. सुमित्रा (मला पूर्ण नावही आठवत नाही ) सांगत होत्या. बडेगुलामअलीखाँसाहेब मुंबईला आले की त्यांच्याकडेच उतरायचे. ते जेंव्हा पहिल्यांदाच मुंबईला आले तेंव्हा पावसाचे दिवस होते. वीर सावरकर मार्गावरून (कॅडलरोडवरून) जात असतांना अचानक धो धो पाऊस सुरू झाला. समोर समुद्राचं भीषण तांडव. बघता बघता खाँसाहेबांना असं वाटलं ह्या लाटा त्यांच्याच अंगाअंगातून उठत आहेत. खाँसाहेब तिथेच थबकले. त्यांची जणु तिथेच समाधी लागली. मेघमल्हारच्या तानांच्या सरींवरसरी त्यांच्या गळ्यातून बरसायला लागल्या. पाऊस संपेपर्यंत समुद्राच्या लाटा आणि खाँसाहेबांची जुगलबंदी चालू राहिली. गाण्यात, पावसात आणि पश्चिमेच्या एका वेगळ्याच अनुभूतीत चिंब झालेले खाँसाहेब, अणि मी अनुभवलेली पश्चिमा माझ्या डोळ्यासमोर उभी राहिली. डोळ्यांमधून सरी वाहू लागल्या. माझा अनुभव माझा एकटीचाच नव्हता. अजूनही कोणालातरी ही अशीच पश्चिमा भेटली होती - -- मला भेटलेली. मला भेटली होती तशीच. मला गाणं येत नव्हतं; नाही तर माझी एवढी घुसमट झाली नसती. माझा अद्भुत अनुभव शत शत सुर-धारांनी बाहेर पडला असता. असा विचार करत असतांनाच परत पश्चिमा माझ्या लेखणीतून बाहेर पडू लागली. -

एकदा अशीच मी। सागरातटी उभी

श्वास रोधुनी बघे। झुंज ती भयंकरी

 

काळ मेघ दाटले। झुंडिने नभांगणी

जणु गजेंद्र ठाकले। प्राशुनीच वारुणी

 

दुंदुभीच वाजती । धाड ताड अंबरी

धावले पिसाट हे । गर्जुनी भयंकरी

 

मेघ अग्नि दामिनी । वायुच्या उभे रथी

उन्मळून टाकिले । सघन हे तरू किती

 

किरण-सैन्य सर्व हे । रोखुनी अधांतरी

‘थांब भास्करा ’! असे । गर्जुनीच सांगती

 

ग्रस्त जो क्षयामुळे । झाकुनी मुखास तो

चंद्र ही लपे कुठे । चांदण्यां सवेच तो

 

नीर-तीर सोडता । धीर जलधिच्या उरी

झेलुनि प्रहार ते । विद्ध होय अंबुधी

 

रक्त रंगि नाहला । नील-रंग सौंगडी

छेडिता तया जरा । खवळला महारथी

 

शंख फुंकिता रणी । व्योमही थरारले

गर्जला भयंकरी । रोम रोम ते उभे

 

तरंग सैन्य संगति । घेउनीच संगरी

धडकला तटी तटी । धडाडधाड सिंधुही

 

फेन धवल करकरा । दात रगडिले महा

लाललाल वीचीहि । कालिच्या जिभा जशा

 

घास घ्यावया अधीर । धावती कशा पहा

नागराज सळसळे । काढुनी फणा जसा

 

पाहुनीच ऊग्र ते। रूप काळभैरवी

मेघ कोसळे रणी । बिथरलेच सैन्यही

 

थेंब थेंब चाटुनी । घेतसे महोदधी

काळ मेघ ना उरे । औषधास एकही

 

शांत तृप्त होउनी । सुस्त पसरती तटी

खेळती तरंग हे । धरेस घालुनी मिठी

----------------------------------