पुस्तके अरुंधतीची

  ।।  द श सु न्द री च रि त म्  ।। 17 अलिबागचा किल्ला – समुद्रकिनारी असलेले बंगले आणि अलिबागचा किंवा कुलाब्याचा किल्ला , खांदेरी उंदेरी हे समोरासमोर आहेत . बंगले जमिनीशी जवळीक साधून आहेत तर किल्ले समुद्राशी .   खांदेरी उंदेरी सहज चालत जाऊन यावे असे नाहीत . ते चांगले खोल समुद्रात बेटांवरती   आरूढ आहेत . कुलाब्याचा किल्ला मात्र   फारच फसवा . ओहोटी सुरू झाली की तो भुईकोट किल्ला होतो . आणि भरती सुरू झाली की जमिनीशी नातं तोडून जलदुर्ग होतो . समुद्रकिनारी राहणार्‍यांना तिथीवालं पंचांग माहित असणं जरुरीचं असतं. जी तिथी असेल तिच्या पावणं केलं की साधारण भरतीच वेळ कळते. आज प्रतिपदा असेल तर भरती पहाटे पाऊण वाजता आणि दुपारी पाऊण वाजता. तर पौर्णिमेला साडे अकरा बारा ही सकाळ आणि रात्रीची वेळ असे. ह्या वेळेला पूर्ण भरती असे                                किल्ल्यापर्यंत पसरलेली रेशमी पिवळसर वाळू , त्याच्यावर लाटांच्या उमटलेल्या नागमोड...

  ।। द श सु न्द री च रि त म् ।। (अनुक्रमणिका) 1 मा झ्या जी वा भा वा च्या द हा मै त्रि णी 2 प हि ली मै त्री 3 न वी दि शा 4 मु क्का म अ हि ल्या न ग र 5 दौं ड 6 S R P Gr. 7 7 दि शां ची द टा व णी 8 प श्चि मा, जि ल्हे रा य ग ड मु क्का म अ लि बा ग 9 सिं धु पं चां ग 10 अ लि बा ग , क र्ना ळा, शि र ढो ण 11 रा य ग ड च्या मा ती ती ल शि ल्प आ णि क ला 12 ना र ळी पौ र्णि मा 13 की ट क सृ ष्टी 14 गं ध व ती प श्चि मा 15 अ‍ॅ न आ णि बॉ ब 16 बं ग ल्या स मो र        

           ।।  द श सु न्द री च रि त म्  ।। 16 बंगल्यासमोर - तेंव्हा समुद्रावर एवढे प्रवासी नसत . समुद्रकिनार्‍यावर S.P., D.F.O, Collector, Judge ह्यांचे बंगले आणि Rest-house   होतं . आमचा बंगला हा किनार्‍यावरचा एकदम शेवटचाच बंगला असल्याने इथपर्यंत पोचे पोचे पर्यंत बहुतेकांचा उत्साह मावळून ते परत फिरलेले असत . निसर्गानी आम्हाला समुद्र किनारा दोन वर्ष भेट दिला असल्याने आम्ही दिवसाच्या कुठल्याही वेळेला समुद्रावर फिरायला जात होतो ; पहाटे , चांदण्यारात्री , एकटे , दुकटे , तिकटे बिनधास्त ! कारण मोत्या शेपटी हलवत कायम साथीला तयारच असायचा . आम्ही फिरायला जात आहोत हे त्याला वेगळं कळवायची जरुरी नसे . एकदा आमची नजर चुकवून बंगल्याचं फाटक उघडून समुद्राच्या पाण्यात खेळायला आमचा दोन वर्षांचा बाळ पळाला . भूंकून भूंकून मोत्यानी आम्हाला सावध केलं . अतीशय उग्र रूप धारण करून तो त्याच्या डोक्यावरून उडी मारून त्याच्या समोर पाय रोवून भुंकत उभा राहिला . त्याला जागचं हलू देईना . तोपर्यंत आम्हीही आलो आणि मोत्याचे आभार मानले . इतर वेळेला उसळणा...

             ।।  द श सु न्द री च रि त म्  ।। 15 अ‍ॅन आणि बॉब- सरकारी बंगले म्हणजे   इंग्रज कालीन राजवाडेच असत . अनेक बंगले वयाने   शंभरीच्या आमच्या निवासाचे बहुतेक उंबरठयावर असत तर काहींनी शंभरी पार केलेली असे . प्रत्येक बंगल्याला स्वतःच असं खास व्यक्तिमत्व असे . येणा र्‍या अनेक   साहेबानी त्यात सुधारणा करून त्याच्या मुळच्या सौंदर्यात चार चाँद लावलेले असतात तर काहींनी खाल्ल्या घराचे वासे मोजलेले असतात .   अनेक साहेब , बिब्ब्या गुलाम या बंगल्यांनी पाहिलेल्या असत . अनेकांची मुलं त्यांनी आपल्या अगाखांद्यावर वाढविलेली असत . या बंगल्यांच्या निःशब्द स्पंदनातून , निःश्वासातून अशा अनेक भल्या - बुर्‍या आठवणींचा माहित नसलेला इतिहास त्या बंगल्याभोवती अदृश्यरूपात वावरत असतो . त्याचप्रमाणे ह्या बगल्यांमधे वास्तव्य केलेल्यांच्या मनातही अशा ह्या बंगल्यांच्या अनेक आठवणी मनात   खोल ठसा उमटवून गेलेल्या असतात . आत्तापर्यंत दोन भूत बंगले अनुभवून झाले होते . ह्या तिसर्‍या बंगल्याबद्दल कोणी काहीही बोललं नव्हतं ....